Jak ustrzec się raka - 10 zasad

"To niestety rak" – taka diagnoza paraliżuje, odbiera nadzieję, dla wielu oznacza po prostu wyrok śmierci. Niesłusznie! Lekarze podkreślają: śmierć niosą nowotwory zbyt późno wykryte, bardzo agresywne lub źle leczone. Zmiany rakowe wcześnie zdiagnozowane łatwo wyleczyć (wg danych WHO 30 proc. zgonów spowodowanych rakiem można uniknąć). Co więcej, my sami dbając o równowagę w naszym organizmie, możemy zminimalizować ryzyko zachorowania. Jak to zrobić? Oto 10 koniecznych i naprawdę prostych do zastosowania reguł.

Ogranicz palenie, a najlepiej rzuć
Tytoń to wg szacunków WHO główny sprawca wysokiej zachorowalności na raka (na świecie pali ponad miliard ludzi). Dlatego też pierwsza zasada "Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem" brzmi: "Nie pal. Palenie jest główną przyczyną przedwczesnych zgonów. Jeśli już palisz, przestań. Jeśli nie potrafisz przestać palić, nie pal przy niepalących. Skutki zdrowotne Twojego palenia mogą także ponosić osoby z Twojego otoczenia". Jak jednak rozstać się z ukochanym papierosem? Czy to w ogóle w zasięgu Twoich możliwości? Tak! Oto 14 kroków, które pomogą Ci raz na zawsze zerwać z nałogiem.

Jedz zdrowo
Naukowcy podkreślają, że nasz sposób odżywiania ma największy wpływ na to, czy zachorujemy. Aby zminimalizować ryzyko nowotworu, w codziennej diecie nie może brakować warzyw, owoców i świeżo wyciśniętych soków owocowo-warzywnych, które dostarczą niezbędnych witamin (m. in. witaminy C – cennego przeciutleniacza), minerałów i błonnika. Najbardziej wartościowe są te o intensywnej barwie (szpinak, pomidory, sałata, pomarańcze, marchew, buraki). Zawarte w nich barwniki (np. likopen w pomidorach lub beta-karoten w marchwi) chronią organizm przed działaniem wolnych rodników, winnych uszkodzeń powstałych w komórkach.

"Dobre" tłuszcze niezbędne
Które tłuszcze są dobre, a które określić możemy mianem tych szkodliwych? Złe tłuszcze to tzw. tłuszcze nasycone. Zawierają je m. in. pełnotłuste produkty mleczne (śmietana, pełnotłuste sery), tłuste mięsa. Powinniśmy ograniczyć ich spożycie, a najlepiej całkowicie zastąpić produktami bogatymi w nienasycone kwasy tłuszczowe - omega-3 i omega-6 (witamina F). W naszej diecie nie powinno więc brakować ryb morskich, olejów roślinnych (np. lniany, rzepakowy), awokado. Dlaczego nienasycone kwasy tłuszczowe są tak ważne w profilaktyce przeciwnowotworowej? Substancje te hamują podział komórek rakowych, wzrost guza, tempo powstawania przerzutów, a nawet poprawiają samopoczucie osób już chorych.

Dotleń się
Już Hipokrates zauważył, że ruch nie tylko udoskonala ciało, ale opóźnia starzenie i poprawia nastrój. Dziś możemy dodać również, że zmniejsza ryzyko pojawienia się raka. Ćwicząc, dotleniamy komórki, rak zaś tlenu nie znosi (czuje się najlepiej w środowisku kwaśnym).
Z tego względu niezmiernie ważne jest prawidłowe, tzw. głębokie, oddychanie przeponą (dodatkowo łagodzi ono stres, uczucie bólu, dodaje energii). Jak się jednak okazuje niewielu z nas to potrafi.

Jak prawidłowo oddychać? Oto podstawowe kroki:
1. Usiądź wygodnie na krześle i wyprostuj się
2. Jedną rękę połóż na klatce piersiowej, drugą na brzuchu
3. Weź głęboki oddech i policz do pięciu
4. Powoli wypuść powietrze ustami.
5. Twój oddech powinien być równomierny i spokojny.

Myśl pozytywnie, śmiej się
Stres, złość, wieczne żale zaburzają równowagę organizmu, osłabiając system odpornościowy. Skutecznym sposobem na jego wzmocnienie okazuje się… śmiech. Zdaniem naukowców mobilizuje on organizm do produkcji komórek odpornościowych, dotlenia, działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie, a także pobudza mózg do produkcji serotoniny – "hormonu szczęścia".

Zrelaksuj się
Ciągły pośpiech, zgiełk, nadmiar obowiązków prowadzące do napięć i niepokoju, to już nieodłączne elementy życia większości z nas. Ważne, aby nie dopuścić do kumulowania się stresu w organizmie i znaleźć własny, skuteczny sposób na odreagowanie. Dla jednych będzie to medytacja, dla innych aktywność fizyczna, dla jeszcze innych spacer po lesie, muzyka lub chwila samotności.

Śpij spokojnie
Spokojny, długi sen rozjaśnia i porządkuje myśli, regeneruje organizm, obniża ciśnienie krwi, podnosi odporność. Zdaniem naukowców, nawet rany goją się szybciej podczas snu. Idealny powinien trwać 6-8 godzin. Niestety problem z zasypianiem to kolejna choroba cywilizacyjna (na bezsenność cierpi prawie połowa dorosłych Polaków).

Aby zapewnić sobie zdrowy sen, warto wprowadzić w życie kilka następujących zasad:
1. Staraj się kłaść do łóżka i wstawać o tej samej porze
2. Temperatura w sypialni powinna wynosić ok. 17-18 stopni C.
3. Ostatni posiłek spożywaj 3-4 godziny przed pójściem spać
4. Wieczorem unikaj intensywnego wysiłku
5. Stwórz z sypialni miejsce wyłącznie do spania (bez telefonu, telewizora, zbędnych przedmiotów).

Hartuj ciało
Przegrzewanie organizmu bardzo osłabia system odpornościowy. Idealnym sposobem na jego wzmocnienie są codzienne naprzemienne ciepłe i zimne prysznice (najlepiej rano i wieczorem). Warto pamiętać również o częstym wietrzeniu mieszkania. Jeżeli na zewnątrz nie jest mroźno, dobrze jest spać przy uchylonym oknie. Dobrym sposobem na zahartowanie organizmu jest 30 min. wizyta w saunie, uwzględniająca przerwy na zimny prysznic. Z sauny można korzystać 1-2 razy w tygodniu.

Mniej jedz
Obfitość tkanki tłuszczowej to nie tylko więcej kilogramów i mniej kształtna sylwetka, ale także wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia tzw. nowotworu hormonozależnego (są to nowotwory jajników, piersi i trzonu macicy). Kluczową rolę odgrywają tu dwa hormony: estrogen i insulina. W wyniku zbyt kalorycznej diety i nadmiaru tłuszczu jest ich w organizmie za dużo. Powoduje to zaburzenia w procesie wzrostu i mnożenia się komórek, zwiększając prawdopodobieństwo wystąpienia mutacji i w konsekwencji przekształcenia w komórki rakowe.

Badaj się
"Rak nie boli - badaj się i żyj!” – to hasło przyświecało jednej z kampanii antynowotworowych. Paradoksalnie właśnie brak objawów jest największym przekleństwem tej choroby. Nowotwór dostatecznie wcześnie wykryty jest zwykle całkowicie i łatwo wyleczalny (np. rak szyjki macicy), zdiagnozowany w zaawansowanym stadium – nie daje szans (ok. 1800 Polek rocznie umiera na raka szyjki macicy tylko dlatego, że zbyt późno zgłosiły się do lekarza). Aby wygrać z nowotworem, trzeba spełnić jeszcze jeden warunek: regularnie się badać (jak jednak dowiódł Narodowy Test Zdrowia Polaków organizowany przez Onet., redakcję MedOnet oraz Katedrę i Klinikę Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego – nie robimy tego).

Oto lista najczęstszych nowotworów i badań profilaktycznych, które mogą umożliwić wczesne rozpoznanie i skuteczne wyleczenie:
* Rak płuc – RTG klatki piersiowej, tomografia komputerowa klatki piersiowej
* Rak piersi – samobadanie piersi (min. raz w miesiącu), mammografia (pierwsze badanie ok. 40 r. ż; od 50. do 69. roku życia obowiązkowo co 2 lata), ewentualnie ultrasonografia piersi od 25. roku życia (w szczególności wówczas, gdy piersi są w dotyku niejednorodne, zawierają stwardnienia itp.)
* Rak jelita grubego: kolonoskopia (co 10 lat od 50. roku życia), badanie stwierdzające krew utajoną w kale
* Rak prostaty: badanie gruczołu krokowego podczas badania ogólnego oraz oznaczenie stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA) od 50. roku życia
* Nowotwory skóry: badanie znamion skórnych przez lekarza pierwszego kontaktu oraz samoobserwacja znamion skórnych (niepokojące są powiększające się znamiona, swędzące, nierówne, bardzo ciemne i nierówno zabarwione, krwawiące itp.)
* Rak szyjki macicy: cytolologia (pierwsze badanie najpóźniej w 30. r.ż. i nie później niż trzy lata po rozpoczęciu współżycia; ok. 35 r.ż. należy wykonywać ją co roku, później raz na 2-3 lata), testy na HPV
* Rak żołądka: badanie na obecność bakterii Helicobacter pylori, endoskopia żołądka