Zasady skutecznego odchudzania

Przeczytaj, co sądzą o tym specjaliści.

O wskazówki poprosiliśmy dr hab. n. med. Lucynę Ostrowską, lekarza chorób wewnętrznych, specjalistę dietetyki.

Czy redukcję wagi ciała można rozpocząć w dowolnym momencie, czy też powinny być spełnione określone warunki?
Decyzja o rozpoczęciu leczenia otyłości wymaga tzw. gotowości do leczenia choroby przewlekłej, która czasem trwa do końca życia. Wymaga samodyscypliny, silnej motywacji i dążenia do osiągnięcia celu, który wytycza się wspólnie z lekarzem. Nie zawsze jest to tylko zmniejszenie masy ciała, ale często też poprawa parametrów metabolicznych krwi czy stabilizacja i obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Jeżeli, chorując na otyłość, myślimy tylko o chwilowym odchudzaniu, zapewne czeka nas porażka i kolejny efekt jo-jo.

Szybka redukcja masy ciała na własną rękę może też zaszkodzić, doprowadzając do zaburzeń elektrolitowych, zaburzeń rytmu serca, odwodnienia, niedokrwistości, wypadania włosów itp. Dlatego prawidłowy początek terapii otyłości powinien nastąpić po rozmowie i badaniu lekarskim, które ustali stan naszego zdrowia lub choroby i stanie się podstawą do opracowania indywidualnej diety i – co bardzo ważne – dobrania dozwolonego w przypadku danej osoby rodzaju i wymiaru aktywności fizycznej.

Kiedy pozbycie się nadmiaru kilogramów jest ostatnią szansą na zachowanie zdrowia?
Leczenie otyłości jako choroby jest wskazane przy obwodzie pasa u kobiet powyżej 80 cm, a u mężczyzn – powyżej 94 cm. Otyłość rozpoznajemy, gdy BMI (wyrażony jako masa ciała w kg/wzrost w metrach do kwadratu) jest większe niż 30 kg/m2. Często się jednak zdarza, że już przy BMI powyżej 27 kg/m2, występują łącznie z nadwagą inne choroby, np. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, dna moczanowa. Wtedy także należy dążyć do leczenia poprzez redukcję masy ciała. Na konieczność zmniejszenia ciężaru ciała wskazują również inne wyniki pomocniczych badań lekarskich. Mam na myśli przede wszystkim wyniki analiz biochemicznych, takie jak: podwyższone wartości cholesterolu LDL (powyżej 130 mg/dl), czy obniżone wartości cholesterolu HDL (poniżej 40 mg/dl u mężczyzny lub poniżej 50 mg/dl u kobiety) i/lub wysokie wartości trójglicerydów (poziom 150 mg/dl), poziom cukru na czczo, przekraczający 100 mg/dl, poziom kwasu moczowego w surowicy krwi (zwykle powyżej 7-8 mg/dl). Warto też ocenić wydolność enzymatyczną komórek wątroby i oznaczyć poziomy enzymów AspAT i AlAT, czy GGTP (wartości powyżej normy mogą wskazywać na stłuszczenie wątroby lub niealkoholowy stan zapalny tego narządu). Przeprowadzamy także badania serca (EKG spoczynkowe i wysiłkowe), układu oddechowego (spirometrię lub spirografię) oraz badania wydolności układu ruchu (stawów kolanowych, kręgosłupa). Przy otyłości wyniki tych wszystkich badań często są nieprawidłowe.

Co decyduje o skuteczności odchudzania?
Nie lubię słowa "odchudzanie", bo wszystkim kojarzy się z tzw. zaciśnięciem pasa, stosowaniem krótko jakiejś cudownej, restrykcyjnej diety i zwiększeniem dawki ruchu (cokolwiek by to oznaczało), a potem jakoś to będzie. Ale nie będzie dobrze, bo po takich wyrzeczeniach zaczynamy wracać do starych nawyków żywieniowych i powoli przybieramy na wadze, co kończy się efektem jo-jo. Leczenie otyłości jest procesem powolnym i długotrwałym. Żeby żegnane przez nas kilogramy nie powracały, powinniśmy redukować masę ciała o ok. 1,0 kg tygodniowo u osób młodszych (przed 35. rokiem życia) i o około 0,5 kg na tydzień u osób starszych. Wymaga to stosowania diety redukcyjnej z deficytem 500-1000 kcal/dziennie.

Uważam, że chcąc osiągnąć długotrwały sukces w leczeniu otyłości, należy odżywiać się bardzo regularnie, 5 razy dziennie, z przerwami miedzy posiłkami ok. 3-godzinnymi (rozłożenie posiłków np. 7.00 śniadanie, potem 10-11.00 drugie śniadanie, obiad 13-14.00, podwieczorek 16-16.30, kolacja 18-19.00), bez podjadania między posiłkami. W redukcji masy ciała niezbędna jest woda, dlatego trzeba wypijać dziennie ok. 2,0-2,5 litra mineralnej (najlepiej niegazowanej). Sukces w terapii otyłości zapewnia z całą pewnością nieustanna praca nad modyfikacją zachowań żywieniowych (u niektórych osób wymaga to pomocy psychoterapeuty). Jednocześnie trzeba zwiększyć aktywność ruchową.