Suplementy nie zastąpią zdrowej diety

Te osoby, które zjadają więcej owoców i warzyw, rzadziej cierpią na choroby serca albo padają ofiarą raka. Chociaż rozumiemy, jak duże znaczenie ma zaspokajanie zapotrzebowania organizmu na liczne witaminy, próby kliniczne zmierzające do uzupełnienia niedoborów konkretnych witamin i minerałów za pomocą suplementów nie przyniosły zadowalających rezultatów. Mimo to coraz częściej specjaliści w dziedzinie zdrowia zalecają suplementy.

W wielu czasopismach, radiu i telewizji często reklamowane są konkretne produkty. Większość sloganów zachęcających do ich kupna głosi, że chociaż w naszej diecie często brakuje konkretnych substancji odżywczych, to można uzupełnić te braki dzięki suplementom. Na ogół podobne teorie wydają się niezwykle logiczne, ale próby kliniczne pokazały, że suplementy nie przynoszą żadnych korzyści, a czasem nawet szkodzą zdrowiu. Trzeba zrozumieć, że zdrowa dieta nie powinna składać się z suplementów i że żadne suplementy nie zastąpią zdrowej diety.

Dlaczego suplementy działają gorzej, niż można by się spodziewać?

Trudno odpowiedzieć na to pytanie. Prawdopodobnie dzieje się tak, ponieważ niektóre suplementy mogą zawierać substancje zanieczyszczające, które powstają w procesie produkcyjnym, aby później niweczyć dobroczynne działanie produktów końcowych. Nawet „naturalne" produkty mogą tracić na jakości, kiedy upycha się je w wygodne tabletki albo kapsułki. Wielomiliardowy rynek suplementów witamin i minerałów jak na razie nie jest kontrolowany tak rygorystycznie jak przemysł farmaceutyczny. Moje własne analizy środków ziołowych otrzymywanych między innymi z pestek winogron, głogu czy żurawiny wykazały ogromne rozbieżności, jeśli chodzi o ich jakość. Niektóre z nich powinny być zabronione!

W Europie w 2005 roku wprowadzono nowe ustawodawstwo regulujące rynek suplementów i leków alternatywnych. Amerykańska Food and Drug Administration także szuka sposobu, aby sprawować nad nim większą kontrolę. Pomimo powszechnego oburzenia wśród konsumentów i lobbystów, którzy nie chcieli zaostrzenia przepisów, trzeba pamiętać, że chodzi jedynie o ochronę konsumentów. Ustawodawstwo ma dwa cele: poprawić jakość oraz bezpieczeństwo i powstrzymać rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o dobroczynnym działaniu tych produktów. Z pewnością uderzy to producentów po kieszeniach. Bez wątpienia część tych kosztów poniosą konsumenci. Na pewno wiele produktów zniknie, ale najlepsze przetrwają. To bardzo ważne. Na przykład suplementy oleju rybiego wzbogacone w tłuszcze omega-3 przynoszą niewielkie korzyści bądź nie przynoszą ich wcale, jeśli produkt został utleniony w procesie produkcji albo skażony rtęcią. Podobnie dopiero teraz zaczynamy zdawać sobie sprawę z potencjalnych korzyści, jakie dają produkty zawierające procyjanidyny i określać optymalną dzienną dawkę, a zatem potrzebne będą testy kliniczne, aby stworzyć produkty wysokiej jakości.

Wady suplementów

Wiele testów klinicznych witamin i minerałów nie powiodło się. W latach 70. i 80. XX wieku spożycie beta-karotenu powiązano z rzadszym występowaniem raka, a potwierdziły to badania laboratoryjne. Tymczasem dwa istotne testy kliniczne, podczas których przyjrzano się efektom, jakie dają suplementy beta-karotenu wśród palaczy, nie dość że nie dowiodły żadnych korzyści, to pokazały, że liczba zachorowań na raka i ogólna liczba zgonów wzrosły wśród osób przyjmujących suplementy beta-karotenu. Najbardziej zaskakujące jest to, że nie wstrzymano sprzedaży suplementów beta-karotenu, które nadal reklamuje się jako zdrową alternatywę dla warzyw.

Badanie SU.VI.MAX (SUpplementation en VItamines et Mineraux AntioXydants) przeprowadzone w Paryżu na grupie 13 000 zdrowych uczestników to najnowsze badanie korzyści, jakie dają przeciwutleniające mieszanki witamin (120 mg witaminy C, 30 mg witaminy E, 6 mg beta-karotenu, 20 mg cynku i 100 mg selenu). Po siedmiu latach i sześciu miesiącach przyjmowania codziennie wspomnianej mieszanki u mężczyzn pojawiła się tendencja spadkowa w zakresie zachorowalności na raka, natomiast u kobiet nie zaobserwowano żadnych korzyści. Liczba zgonów się nie zmieniła. Wydaje się, że wśród osób przyjmujących suplementy nasiliła się miażdżyca. A zatem nie ma żadnego uzasadnienia przyjmowania tych wielozadaniowych suplementów.

Różne badania nad suplementami witaminy E pokazały, że przyjmowane w nadmiarze szkodzą. Z kolei w 2005 roku opublikowano analizę badań przyjmowania dużej dawki witaminy E. Dzienna dawka równa 100 mg albo mniejsza nie daje żadnych szkodliwych efektów, a czasem ma nawet dobroczynne działanie. Jednak większe dawki nie przynoszą żadnych korzyści, a jeśli przekraczają 267 mg, szkodzą. Trudno zjeść w ciągu dnia więcej niż 100 mg witaminy E, bazując wyłącznie na żywności bogatej w ten składnik, takiej jak awokado, orzechy i ziarna.

Wysoki poziom homocysteiny we krwi ma związek z częstszym występowaniem chorób serca, zwłaszcza u diabetyków. Homocysteina wywołuje stres oksydacyjny i zapalenie układu naczyniowego, a zatem nie dziwi jej związek z częstszym występowaniem chorób serca. Poziom homocysteiny wzrasta z licznych przyczyn związanych z odżywianiem i przemianą materii, takich jak nadmierne spożycie mięsa czy niewystarczające spożycie warzyw. Organizm nie może eliminować homocysteiny bez wystarczających ilości kwasu foliowego. Ale trwające trzy i pół roku Norwegian Vitamin Trial (NORVIT), które miało ocenić skuteczność suplementów kwasu foliowego, witaminy B6 i witaminy B12 w zapobieganiu kolejnym zawałom na grupie 3749 pacjentów, którzy przeżyli już jeden atak, nie przyniosło żadnych zadowalających rezultatów. Kiedy porównano te rezultaty z wynikami włoskiego badania, o którym była mowa wcześniej, stało się jasne, że zmiany nawyków żywieniowych są konieczne i przynoszą większe korzyści niż jakiekolwiek suplementy. I nie ma znaczenia, czy problemy z sercem nie są ci obce, czy cieszysz się doskonałym zdrowiem.

Czy superżywność może nas ocalić?

Określenie superżywność odnosi się do żywności zawierającej duże ilości witamin i minerałów w naturalnej postaci. Brokuły, czosnek, jagody i jabłka to tylko niektóre z nich. Jednak w minionych dwóch dekadach ich lista znacznie się wydłużyła.

Z pewnością witaminy i minerały, które czerpiemy z tych darów natury, działają skuteczniej od zawartych w suplementach. Chociaż nie całkiem rozumiemy zachodzące procesy, wydaje się, że wiele składników konkretnych produktów spożywczych współdziała ze sobą w taki sposób, którego producenci suplementów nie potrafią odtworzyć.

Dlatego, jeśli chcemy leczyć się jedzeniem, musimy działać z rozwagą. Bo jeśli codziennie będziemy sięgać po kolejne produkty z listy superżywności, prędzej czy później przekroczymy zapotrzebowanie organizmu na mikrosubstancje odżywcze albo zaczniemy się przejadać. Co więcej, w ten sposób możemy również zapomnieć o innych produktach spożywczych.

Pamiętaj

Aby zaspokajać zapotrzebowanie na wszystkie substancje odżywcze i cieszyć się dobrym zdrowiem, najlepiej stosować urozmaiconą dietę. Należy wprowadzać zmiany co tydzień albo częściej, żeby mieć pewność, że organizm otrzyma wszystkie niezbędne witaminy i minerały. Trzeba wiedzieć, które produkty spożywcze są ważne i które należy regularnie wprowadzać do diety. Celem zdrowego odżywiania jest kompletny plan żywieniowy.

Źródło: Roger Corder "Dieta winna"; wyd. Bellona