Recepta na zdrowy sen

Nigdy nie powinniśmy kłaść się do łóżka z laptopem lub komórką, bo to znacznie pogorszy jakość snu, a nazajutrz będziemy zmęczeni.

Jest sobota, 3.21 nad ranem. Cyferki na elektronicznym budziku roztaczają wściekle zieloną poświatę, a muzyka z baru, z którego wyszłam cztery godziny temu, wciąż rozbrzmiewa mi w uszach. Czerwona dioda miga na moim BlackBerry, a ikonka nieprzeczytanej wiadomości na ekranie iPhone’a. Przewracam się i wiercę w łóżku, pragnąc wreszcie zasnąć. Pociesza mnie tylko jedna myśl: przynajmniej rano będę mogła się wyspać.

Odsypianie to grzeszna weekendowa przyjemność. Większość z nas marzy o owych kilku dodatkowych godzinach w łóżku, które pozwolą nadrobić stracony w ciągu tygodnia sen. Jednak według najnowszych badań późne wstawanie wcale nie przekłada się na lepsze funkcjonowanie i nie daje nam zastrzyku energii. W rzeczywistości ma wręcz odwrotny skutek: do tego stopnia zakłóca wewnętrzny zegar organizmu, że po kilku dodatkowych godzinach snu jesteśmy jeszcze bardziej zmęczeni niż w typowy poniedziałkowy poranek.

Badacze z Southwestern Medical Centre na University of Texas odkryli, że uzupełniamy "niedobór snu" z całego tygodnia, tylko jeżeli wstajemy o regularnej porze po przespaniu ośmiu godzin, a nie zasypiamy i budzimy się dużo później niż zwykle. Rytm okołodobowy, który kontroluje nasz zegar biologiczny, może się całkowicie przestawić na skutek zmiany godzin snu (na przykład późnego chodzenia spać i wstawania), przez co ciężko będzie nam zasnąć w niedzielę wieczór, a jeszcze trudniej zbudzić się w poniedziałek do pracy. Nieraz musi minąć kilka dni, zanim uda się powrócić do regularnego trybu snu i odzyskać równowagę.

– Nikt nie chce rezygnować z zabawy i towarzyskich spotkań w weekend, więc wykorzystujemy sobotnie i niedzielne poranki na odpoczynek – tłumaczy dr Gregory Carter, specjalista od medycyny snu, który kierował badaniami. – Co prawda po odespaniu czujemy się lepiej, ale opóźniamy wówczas nasz wewnętrzny zegar nawet o dwie godziny, skazując się na półprzytomność w poniedziałek. Kiedy śpimy dłużej, nasz sen staje się mniej efektywny – przeważa sen lekki, a nie regenerujący [faza REM, czyli szybkich ruchów gałek ocznych, podczas której nasz organizm najlepiej się relaksuje].

To pocieszające, że naukowcy zidentyfikowali biologiczną przyczynę zmęczenia, które dręczy wielu z nas w ciągu tygodnia, bez względu na liczbę godzin odespanych w weekend. Brytyjczycy to naród dotknięty bezsennością. Aż jedna trzecia z nas – więcej niż kiedykolwiek wcześniej – ma problemy z zaśnięciem, a u co dziesiątej osoby zdiagnozowano zaburzenia snu. Choć powinniśmy przesypiać dziewięć godzin na dobę, śpimy średnio niecałe siedem, a w konsekwencji zmuszeni jesteśmy stosować doraźne wspomagacze w postaci środków i pigułek nasennych.